نحوه محاسبه مالیات مشاغل به چه صورت است؟
تامین بخش قابل توجهی از هزینه‌های عمومی جامعه از کانال مالیات تامین می‌شود؛ این پرداخت از سوی افراد مشمول، الزامی و بلاعوض است. مالیات بر درآمد مشاغل از جمله مهم‌ترین انواع مالیات است که جامعه مخاطب آن بیشتر اصناف و بازاریان هستند. فصل چهارم باب سوم ق.م.م از ماده 93 تا ماده 104 به موضوع مالیات مشاغل از جمله تعاریف، درآمدهای مشمول مالیات، معافیت‌ها و حالات خاص آن اشاره می‌کند.
مالیات بر درآمد مشاغل (اشخاص حقیقی)
صاحبان مشاغل در واقع افرادی هستند که صاحب شغلی هستند و می‌توانند یک صنف خاص و یا کاسب باشند. فعالیت آن‌ها به شکل حقیقی است و درآمدی را برای خود کسب می‌کنند. این نوع از مالیات برای آن‌ها وضع می‌شود و به طور خلاصه بخشی از درآمد کسب و کارها و مشاغل به دولت تعلق می‌گیرد.
هر کسب و کاری ممکن است مشمول قانون مالیات بر درآمد مشاغل قرار گیرد اما برای تشخیص این موضوع چه باید کرد؟ در چنین مواقعی لازم است گزارش‌های مالی و یا اظهارنامه مربوطه با سازمان مالیاتی ارائه شود تا تصمیم گیری لازم انجام شود. این صاحبان مشاغل شامل سه گروه هستند.
چه کسانی مشمول پرداخت مالیات مشاغل هستند؟
هر بیزنسی که راه اندازی می شود باید برخی عملیات مالیاتی را انجام دهد که به ترتیب زیر طبقه بندی می شوند:
معرفی کردن بیزنس به سازمان امور مالیاتی: این کار باید حداکثر در ۴ ماه پس از تاریخ شروع فعالیت های مجموعه انجام شود. ( مطابق با تبصره ۳ ماده ۱۷۷ قانون مالیات های مستقیم)
نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک معامله ها: اشخاص حقیقی صاحبان مشاغل وظیفه دارد دفاتر و اسناد و مدارک مربوط به معامله های خود را نگهداری و تا ۵ سال بعد از تسلیم اظهارنامه بایگانی کنند. ( مطابق با ماده ۹۵ قانون مالیات های مستقیم )
ارائه اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات: این کار باید حداکثر تا ۳ ماه بعد از تمام شدن سال مالی یعنی خرداد ماه هر سال انجام شود. این اظهارنامه ها هر سال باید بر اساس دفاتر و اسناد و مدارک معتر تنظیم شوند و به سازمان اداره اموره مالیاتی ارائه گردند تا پس از تعیین مالیات آن پرداخت گردد. ( مطابقه با ماده ۹۳ و ۹۵ قانون مالیات های مستقیم )
1- ارائه اظهارنامه ارزش افزوده و پرداخت مالیات متعلق: اظهارنامه مالیاتی مربوط به مالیات بر ارزش افزوده باید تا ۱۵ روز بعد از تمام شدن هر فصل ارائه گردد.
2- ارائه صورت معامله های فصلی: یک ماه و نیم بعد از تمام شدن هر فصل، صورت تمام معامله ها باید به سازمان امور مالیاتی ارائه گردد. ( مطابق ماده ۱۶۹ قانون مالیات های مستقیم )
هزینه‌های قابل قبول صاحبان مشاغل
همان‌طور که می‌دانید هزینه‌ها یکی از عواملی هستند که می‌توانند میزان درآمد مشمول مالیات صاحبان مشاغل را کاهش دهند. اما برخی از هزینه‌های اعلامی توسط مودی، مورد قبول سازمان مالیاتی کشور قرار می‌گیرند و برخی دیگر از آن‌ها، غیر قابل قبول تلقی می‌شوند. مطابق با ماده ۱۴۷ قانون مالیات‌های مستقیم، هزینه‌های قابل قبول صاحبان مشاغل برای تعیین شدن میزان درآمد مشمول مالیات، هزینه‌هایی هستند که هزینه‌هایی که در حدود متعارف متکی به مدارک بوده و منحصرا مربوط به تحصیل درآمد موسسه در دوره مالی مربوط با رعایت حد نصاب‌های مقرر گردد.
در بسیاری از موارد هزینه‌هایی وجود دارند که در قانون مالیات‌های مستقیم، پیش‌بینی نشده‌اند و یا بیشتر از حد نصاب‌های تعیین شده قانونی هستند اما با این حال پرداخت آن‌ها با توجه به موازین قانونی و یا مصوبات هیئت دولت و وزرا صورت گرفته است. این هزینه‌ها نیز قابل قبول خواهند بود. در ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم، هزینه‌های قابل قبول برای سازمان و اداره امور مالیاتی کشور به شکل کلی بیان گردیده اند. برخی از این هزینه ها عبارتند از:
– قیمت خرید کالاهای فروخته شده و یا قیمت خرید مواد مصرفی مورد نیاز کالاها و خدمات فروخته شده
– هزینه‌های استخدامی متناسب با خدمت کارکنان
– کرایه محل مجموعه و یا مؤسسه مورد نظر در صورتی که اجاره‌ای باشد.
– اجاره بهای مورد نیاز برای ماشین‌آلات و ادوات مؤسسه
– مخارج مربوط به سوخت برق، آب، مخابرات و غیره
– وجوه پرداختی بیمه، حق امتیازهای مؤسسه
– حقوق و عوارض، هزینه‌های مربوط به تحقیقات، آزمایش‌ها، آموزش، نشریه‌ها
– هزینه‌های مربوط به جبران خسارات که مشروط به اینکه تحت پوشش بیمه نباشد.
– هزینه‌های فرهنگی و ورزشی و رفاهی کارکنان مطابق با حد نصاب مقرر در قانون
معافیت مالیات بر درآمد مشاغل
در زمینه معافیت مالیاتی تبصره ای در قانون وجود دارد که می‌گوید: به ازای هر ده درصد (۱۰ %) افزایش درآمد ابرازی مشمول مالیات اشخاص موضوع این ماده نسبت به درآمد ابرازی مشمول مالیات سال گذشته آن‌ها، یک واحد درصد و حداکثر تا پنج واحد درصد از نرخ‌های مذکور کاسته می‌شود. شرط برخورداری از این تخفیف تسویه بدهی مالیاتی سال قبل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی مربوطه در مهلت اعلام شده از سوی سازمان امور مالیاتی است.
همچنین اشخاص حقیقی در صورتیکه در پرداخت مالیات خود به مدت 3 سال پشت سر هم خوش حساب باشند، مبلغی به عنوان تشویق از میزان مالیات آن‌ها کسر می‌شود و یا به آن‌ها بازگردانده می‌شود. در مجموع برخی از کسب و کارها هم در کشور مورد حمایت قرار گرفته اند و معاف از مالیات هستند مثل کسانی که اقدام به تولید صنایع دستی می‌کنند.
جریمه عدم تسلیم اظهارنامه اشخاص حقیقی در مهلت مقرر
در صورتی که اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقیقی در مهلت مقرر تسلیم نشود، در آن صورت مودیان باید 30% از مالیات قطعی شده را به عنوان جریمه بپردازند؛ این جریمه غیرقابل بخشش است. همچنین اگر مودی اظهارنامه خود را برای سه سال متوالی تسلیم ننماید، مشمول مجازات از حبس تا محکومیت نقدی خواهد بود. (ماده 192 ق.م.م)
