XBRL
XBRL چیست؟
XBRLمخفف واژه لاتین Extensible Business Reporting Language یا زبان گزارشگری تجاری توسعه پذیر، یک رویکرد استاندارد جهانی است که تبادل اطلاعات و بخصوص گزارشگری مالی را در سراسر جهان متحول ساخته است. این استاندارد شکاف موجود میان سیستم‌های سازمانی را از بین برده و باعث افزایش اثربخشی و کارایی سازمان شده است. این زبان که عضوی از خانواده ی زبان‌های “XML” است به منظور معنا شناسی متون مرتبط با گزارشگری به هنگام تبادل اطلاعات بین سیستم‌های مختلف طراحی شده است. این استاندارد که توسط سازمان بین المللی XBRL (کنسرسیومی بین المللی متشکل از بیش از ۶۰۰ شرکت، سازمان و آژانس دولتی که مسئولیت ترویج و نهادینه سازی XBRL را به عهده دارد) توسعه داده شده تأثیر مهمی بر روش انجام کسب و کارها و نحوه گزارش دهی بر جای گذاشته است.
این زبان به جای قراردادن اطلاعات مالی در قالب یک متن – صفحه استاندارد اینترنت یا متن چاپی- برای هر یک از اقلام داده ها به طور اختصاصی برچسبی مشخص ارائه می‌دهد که توسط کامپیوتر قابل بازخوانی است. به عنوان مثال سود خالص یک شرکت برچسب مختص به خود را دارد. کامپیوترها با داده‌های XBRL هوشمندانه برخورد می کنند. آنها قادر به شناسایی متن اطلاعات XBRL ، تجزیه و تحلیل، ذخیره و تبادل آنها با سایر کامپیوترها بوده و می‌توانند اطلاعات را به اشکال گوناگون و به صورت اتوماتیک به استفاده کنندگان ارائه دهند. با استفاده از برچسب‌های XBRL پردازش اطلاعات توسط نرم افزارهای کامپیوتری به صورت خودکار انجام پذیرفته و از فرآیند پرهزینه و دشوار ثبت مجدد در سیستم اجتناب می‌شود.
این زبان سرعت پردازش اطلاعات مالی را به طرز چشمگیری افزایش داده و به کمک کنترل خودکار اطلاعات احتمال وجود خطا را کاهش می دهد. شرکت‌ها می‌توانند به منظور صرفه جویی در هزینه‌ها و افزایش کارایی عملیات جمع آوری و گزارش‌دهی اطلاعات مالی از XBRL استفاده کنند. بدین ترتیب، استفاده کنندگان از این اطلاعات (سرمایه گذاران، تحلیلگران، موسسات مالی و مراجع قانونی) در هر نقطه از جهان می‌توانند در هر لحظه صورت وضعیت‌های مالی را به همراه آخرین تغییرات مشاهده و تجزیه و تحلیل نمایند.
مفاهیم پایه‌ای XBRL
واژه نامه: واژه نامه‌ها دربر دارنده مفاهیم و توضیحات آنها هستند. این واژه نامه ها که با نام تاکسونومی نیز شناخته می شوند، طبقه بندی سلسله مراتبی از موجودیتهای یک گزارش مالی-حسابداری می‌باشند. در واژه نامه، به هر یک از مفاهیم موجود در یک گزارش مالی برچسبی اختصاص داده می‌شود که به درک کامپیوتر از این مفاهیم کمک می‌کند. معمولا کاربران با این برچسب‌ها سروکاری ندارند بلکه این برچسب‌ها ساختاری به اطلاعات می دهد که انتقال بین سیستمی گزارشات مالی را امکان پذیر می‌سازد. واژه نامه‌های XBRL علاوه بر اینکه دربر دارنده تعاریفی از مفاهیم هستند، ارتباط بین مفاهیم را نیز مشخص می‌سازند. ذکر این نکته ضروری است که یک واژه نامه شامل هیچگونه داده‌ای نمی‌باشد.
سند مصداق: واژه نامه های XBRL فاقد مقادیر عددی بوده و تنها در بر دارنده مفاهیم و ارتباطات آنها می‌باشند. اطلاعات کسب و کار یا مقادیر عددی در سند مصداق قرار دارند. بدین ترتیب، هر مقدار عددی دارای برچسبی معین است که این برچسب به یک مفهوم و تعریف مشخص در واژه نامه مربوط می‌شود. اسناد مصداق علاوه بر مقادیر عددی، اطلاعات دیگری نیز در اختیار خواننده قرار می‌دهند که به زمینه (Context) مرتبط می گردد.
مزایای XBRL
بطور کلی مزایای استفاده از XBRL را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- امکان انتقال اطلاعات به شکل زنده
- استفاده از رده بندی واحد اطلاعاتی و حذف مشکلات مفاهیم اطلاعات
- امکان دسترسی ارقام توسط کاربر
- افزایش قابلیت مقایسه گزارش های مالی در سیستم حسابداری
- دسترسی سریع به انواع اطلاعات موجود در طبقه بندی های تعریف شده مخصوصا در سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی
- امکان ذخیره سازی داده ها توسط دریافت کننده و انجام عملیات محاسباتی بعدی روی آن ها
- امکان داد و ستد اطلاعات مالی بین سیستم های مختلف حسابداری در سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی
- امکان استفاده از نرم افزار های هوشمند تحلیل گر مالی مبتنی بر دریافت مستقیم اطلاعات از شرکت ها
XARL امنیت گزارشگری مالی بر مبنای XML
بسیاری از شرکت ها در تلاش هستند که توان نفوذ اطلاعات مالی خود را از طریق وب سایت شرکت و ارائه چنین اطلاعاتی به کارکنان، سرمایه گذاران، و تحلیل گران مالی افزایش دهند. زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر (XBRL) ایجاد شد تا ابزار موثر و کارآمد برای تهیه و تبادل اطلاعات مالی در اینترنت در اختیار کاربران قرار دهد. زبان گزارشگری اطمینان بخشی توسعه پذیر (XARL) نیز طراحی شد تا تأیید کنندگان اطلاعات مالی بتوانند صحت اطلاعات منتشر شده در اینترنت را تأیید کنند و به کاربران و شرکت ها اطمینان دهند که می توانند به چنین اطلاعاتی اتکا کنند. صحت اطلاعات مالی مندرج در یک سند XBRL به قابلیت اتکای پردازش های مورد استفاده برای ایجاد سند، ماهیت و میزان مطمئن بودن فرایند های انجام شده روی آن اطلاعات و مقدار امنیت برقرار شده برای حفاظت از صحت اطلاعات بستگی دارد.وجود XARL موسسات ارائه خدمات اطمینان بخشی و تضمین کیفیت را قادر می سازد تا صحت اطلاعات توزیع شده مبتنی بر XBRL در اینترنت را تأیید و به کاربران و شرکت ها کمک کنند تا به این قبیل اطلاعات مالی اتکا کنند.
بطور خلاصه، XBRL می توند روش استانداردی را برای تهیه، انتشار و تبادل اطلاعات مالی فراهم کند. محیط XARL هم مدرکی را فراهم می سازد که کاربران اطمینان یابند اطلاعات کد گذاری شده XBRL نه تنها توسط حسابرسان، حسابرسی شده، بلکه دستکاری نیز نشده است. بنابراین عدم اطمینان درباره اطلاعات مالی به میزان زیادی کاهش می یابد.
